Шахматтар
Шахмат балдарды ар тараптуу тарбиялоонун формаларынын бири.
Шахматтын маанилүүлүгүн түшүнгөн өлкөлөр балдарды окутуу жана тарбиялоо тармагында активдүү түрдө тамыр жайып жатышат. Шахмат башталгыч мектептин турмушуна менталдык маданияттын элементтеринин бири катары кириши керек. Кеп интеллектуалдык тарбия өзгөчө орунду ээлеген башталгыч мектеп жөнүндө болуп жатат.
Немис окумуштуусу Г.Клаус төмөнкүдөй тыянак чыгарган: «Бул максатта атайын окуу китептерин колдонууга караганда, шахмат оюну аркылуу так логикалык ой жүгүртүүнү үйрөтүү оңой».
Балдарга шахмат ойноого эмне жардам берет?
- Шахмат – балада интеллектти өнүктүрүүнүн эң маанилүү фактору болгон «акылдагы аракет» механизмин калыптандыруунун эффективдүү модели.
- Шахмат оюнунда балдардын ички иш-аракет планын түзүү жөндөмү өсөт. Бул шык-жөндөмдү өздөштүргөн бала өз убактысын пландап, стратегиялык ой жүгүртүп, максатына жете алат.
- Кылдаттык, чыдамкайлык, тапкычтык, ийкемдүүлүк сыяктуу баалуу сапаттарды өркүндөтүүгө көмөк көрсөтөт. Заманбап мектептин башталгыч класстарында бала үчүн абдан зарыл болгон бардык сапаттар.
- Көптөгөн мектеп дисциплиналарынан айырмаланып, шахматта бардык суроолорго даяр жооп жок. Бала ой процесстерин практикалык аракеттер менен байланыштырууга, класста алган билимдерин чыгармачылык менен колдонууга, тривиалдуу эмес чечимдерди издөөгө жана доскада кооз комбинацияларды түзүүгө үйрөнөт.
- Өз аракеттери үчүн жоопкерчилик сезимин калыптандыруу, өз аракеттерин координациялоо, туура тандоону табуу жана жасоо.
- Ой жүгүртүүгө, көңүл бурууга, жаттоого, салыштырууга, жалпылоого, ишмердүүлүгүңүздүн жыйынтыгын алдын ала көрө билүүгө үйрөтөт.
- Оюндун шартында балдар жакшы көңүл топтоп, көбүрөөк эстеп калышат.
«Илим» билим берүү комплексинде шахмат оюну негизги окуу планына жана графигине киргизилген. Сабактар 4 жаштан 16 жашка чейинки балдар менен өткөрүлөт. (Шахматты үйрөнүүнү баштоо үчүн эң оптималдуу курак 4-6 жаш. Бул мезгилде балдар бардык жаңы нерсени оңой өздөштүрүп алышат.)
Машыктыруучу: Акопян Александр Львович — шахмат боюнча СССР спортунун мастери, Баку шахмат мектебинин бүтүрүүчүсү, Греция чемпионатынын коло медалынын ээси.
